Kategori: Ukategorisert

Jon Skrede saman med to av dei mest kjende trekkspelarane, svenske Alf Hågedal (t.v.) og Frode Haltli, fotografert under Skeitreffen i 2011.

23. februar 2021: Trist melding frå Skei: Trekkspelar og hotelldirektør Jon Skrede er død 90 år gammal.

Han køyrde både drosje og var poststyrar på Skei og var mangeårig direktør for familiehotellet Skei Hotel.

Trekkspelet var den store interessa og han stilte gjerne opp og spelte når der kom busslastar med gjestar.

Skeitreffen var eit kvalitetsarrangement som han sette sitt stempel på. Der deltok mange av dei fremste norske og utanlandske trekkspelarane. Det er neppe nokon arrangør som har hatt så mange musikarar med VM-titlar på scena.

Jon Skrede var både konferansier og ei drivkraft til å få tak i dei beste kreftene. Han samarbeidde tett med Henry Haagenrud og seinare Frode Haltli som begge var viktige støttespelarar.

Det var trekkspeltreff med høg miljøfaktor der også lokale aktørar hadde sin sjølvsagte plass i programmet.

Skrede vart heidra med Kongens medalje og for det norske trekkspelmiljøet er ei eldsjel borte. Han gjorde mykje for trekkspelets sak – over lang tid.

Publisert 22. februar 2021 – NORILDAVISA: Kjell Opsal

Det er heldigvis ikkje slutt på CD-platene – ikkje minst med tanke på fysisk dokumentasjon av musikalske skattar.

FOTO: Christian Liebak – her med pianospel, fotografert på 30-talet.

Takka vere ein entusiast som Håvard Svendsrud (f. 1974) har vi fått i hende eit nyinnspela produkt med musikk som har minst ein hundreårig tradisjon: Komposisjonar av norske Christian Liebak (1892-1980).
Han kunne elles gått rett i gløymeboka både som musikar, komponist og forfattar av læremateriell.
Det ville også vere heilt ufortent for denne virtuosen som i si tid var musikalsk leiar av «Kristiania Trækspilorkester», i 1916!
15 gyldne spor er samla på den nye CD-produksjon der kjente hits er med som marsjen ”Farvel Syd Georgia” og ”Orfeum Intermezzo” – i duett med Øivind Farmen. Øvrige melodiar er solistisk framført.

Christian Liebak skapte musikk som viser kva gull som finst i den historiske trekkspeltradisjonen.
Det som er fint med denne produksjonen at den så fint framhever eksempel på all den nydelege og verdfulle musikken som kan vere tilgjengeleg. Men den må brukast og takast fram og haldast i hevd, tenk på den hundreårige wienermusikken, fransk trekkspel som identifiserer eit stort rike, country, operaarier som lever sitt liv gjennom nye tolkninger, visetradisjonen, marsjane – Sousa og alle dei andre, gammaldansen, nyskaparane innan pop og klassiske kategoriar.
I alt dette mylderet stig det fram musikarar og komponistar frå til dels fjerne tider som så absolutt høyrer til i samtid og framtid og som ikkje må skuslast vekk.
Christian Liebak var ein av dei største på sitt område og etterlet seg ei kulturgjerning som Håvard Svendsrud gjennom sine nye tolkninger yter rettferd.

Han er blant dagens fremste som greier å kombinere dei enkle og tydelege melodilinjene med virtuose uttrykk. Slik gir han lytteren opplevinger av tidlaus kunst, rytmiske marsjar og polkamelodiar, melodiøse valsar, konsertmasurka og ein real vals som ”Hilsen til gammeldansens venner” – tileigna Sandefjord.
Dette er trekkspelmusikk på sitt beste med ”underhaldningsmusikk” som supplerande deklarasjon.
I finalenummeret, duetten Orfeum Intermezzo, stiller Øivind Farmen som den perfekte partnar – som også har vore produsent.
Eit informativt innleggshefte gjer sitt til å heve produktet ”Accordion Souvenir” utgitt på Aksent –plateselskapet som Håvard Svendsrud fører vidare etter Kåre Korneliussen.
Han har også ei livsoppgåve å arbeide for fleire slik produksjonar som tek ”gammal” musikk fram i nytt lys.

Den finske trekkspill-legenden Veikko Ahvenainen fikk nylig en melodi-idé og har nå komponert «Corona-valsen»!
Han ønsker å dele sin nye vals med flest mulig, og derfor kan Norildavisa nå legge ut noten slik at alle interesserte kan spille denne splitter nye melodien.

Veikko og hans svenske kone Carina måtte i fjor avlyse ca. 70 konserter i Finland og Sverige pga. korona-pandemien. Ettersom ingen vet når verden kan åpnes for konserter, er alt flyttet til slutten av 2021. Under korona-tiden har Veikko komponert og arrangert nye melodier, og en duett-CD sammen med Carina er også på gang!

Veikko har komponert den første delen av den nye Corona-valsen i moll, og den andre delen i dur, som skal gi nytt håp og tro på fremtiden, forteller han.

Oulu Symphony orchestra, string-kvintett, har laget en innspilling av Veikkos «Corona-vals» som finnes på følgende youtube-link:
oulu sinfonia:korona-valssi

Heile Vågå trekkspelklubb er samde i at den neste Landsfestivalen i gammaldansmusikk skal verta skikkeleg, og dei ønskjer oss difor alle velkomne til Vågå i 2022, då dei endeleg kan seie «takk for sist!», melder arrangøren i Vågå.
– Vi såg lenge med optimisme fram mot sommaren 2021, men slik situasjonen ser ut no er det ein viss risiko for at ein eventuell festival og kappleik må arrangerast med restriksjonar. Vi veit at både dansarar, publikum og ikkje minst musikarar er sveltefora på å danse saman, konkurrere, og spele til dans. Vi håper og trur likevel at det er forståing for avgjersla, for skal det vera Landsfestival i Vågå så skal det vera skikkeleg!», seier Steinar Løkken i Vågå Trekkspillklubb.

LES MEIR HER

Det blir heller ikkje i år belgspel ved landsvegkanten i Ransæter i juli. Den uavklara situasjonen for koronaen gjer det ikkje mulig å planlegge for arrangørane i Värmland.

Søndag 31. januar ble følgende beskjed lagt ut på facebook-siden til Bälgspelet:

Bälgspel vid landsvägskanten 2021 är inställt.
Vi tvingas tyvärr att ställa in även årets dragspelsfest. Ingenting tyder i dagsläget på att någon lättnad i restriktionerna från Folkhälsomyndigheten är inom räckhåll det närmaste halvåret. Det innebär att även Bälgspel vid landsvägskanten 2021 blir omöjlig att genomföra, eftersom det krävs att myndigheterna släpper helt på alla restriktioner och att gränserna till våra grannländer öppnas så vi kan ta emot alla campinggäster och en publik på flera tusen personer.
Även om restriktionerna skulle upphöra helt redan idag, skulle det ändå inte fungera, eftersom stämman normalt kräver en planeringstid på minst ett halvår.
Vi tvingas alltså, tyvärr och tråkigt nog, att ställa in även 2021 års Bälgspel vid landsvägskanten!
Vi hoppas inför 2022 att alla restriktioner ska vara borta och att 2022 års Bälgspel vid landsvägskanten ska gå att arrangera. Så håll ut ett år till och väl mött till Bälgspel vid landsvägskanten 2022!

Skuffelsen er stor blant dei tusental som kvart år reiser til dette som er blitt karakterisert som verdas største trekkspelfestival.

Etter avlysinga i 2020 var håpet at alt skulle rette seg til 2021. No er det juli 2022 som blir neste håp, og så langt fram må ein kunne tru at pandemien er slått ned.

For mange er Ransäter den årlege treffstaden med samling rundt dragspelet. Det er konsertar, kurs, dans på loger, buskspel og campingliv der det blir spela til alle døgnets tider.

Når smittefaren fortsatt er stor, kan det ikkje takast sjansar.

Vi ser for oss eit særdeles ekstra stort belgspel når vi kan møtast i 2022!

Då journalisten Kjell Opsal besøkte Rypdal-familien og 50 års jubilanten Peter L. i 1959, inspirerte det til tittelen ”Stova full av musikk…” i Romsdal Folkeblad. Bildet understrekar at så var tilfelle. Peter står bak med fela og borna er frå venstre Svanhild, Jostein, Liv Haldis, Asbjørg og Asle. Liv Haldis er gift Kvernberg, busett i Elnesvågen. Frå denne heimen har det kome to av landets mest kjende musikarar, Ola og Jorun Marie. (Foto: Kjell Opsal)

Peter L. Rypdal (1909-1988) i Tresfjord var ein av dei store i spelemannsmiljøet og kunne hevde seg i nasjonal samanheng både som komponist og spelemann. Sigbjørn Bernhoft Osa brukte av Rypdal sin musikk både på turnear og plater.

No har barnebarnet Jorun Marie Rypdal Kvernberg samla melodiane han skapte i eit flott notealbum.

NA – KJELL OPSAL

Eit 50-tal melodiar har fått plass i samlinga der godt halvparten er komposisjonar av Peter L. Dei andre melodiane er slike han hadde på repertoaret, dei fleste frå Tresfjord, etter andre spelemenn i bygda.

Eindel av musikken er utgitt tidlegare av Romsdals Spelemannslag, men dette er første gong dei er samla i eitt album.

Brudemarsjen mest kjend

I tillegg til notemateriellet er det teke med fleire artiklar og om bakgrunnen for eindel av komposisjonane.

Den mest kjende melodien er utvilsomt brudemarsjen ”Eit sumarbrudlaup” – tileigna Anne Marie og Henry Vike som gifte seg i 1959. Den er blitt brukt over heile landet, eit vakkert tonestykke som har stått seg til i dag.

Også klassisk musikk

Peter L. Rypdal hadde som så mange talent i sin generasjon ikkje høve til å dyrke musikken anna enn på fritida. Saman med familien dreiv han garden og arbeidde i tillegg som vegvaktar.

Med dei rike tradisjonane i Tresfjord var det naturlegvis slåttemusikken som mest prega repertoaret. Men han var ikkje framand for den klassiske toneskatten. Den fekk han dyrke bl.a. i Fellesorkesteret der Henry Vike var dirigent og Jens Synnes konsertmeister.

Men av notesamlinga ser vi at Peter også komponerte i klassisk stil.

Musikk frå bygda

Mange av titlane representerer også bygdahistorie der fleire namn stig fram, musikkfanejunker Jakob Rypdal, Nils Kjøpstad (ein av dei mest kjende – spelte klarinett), halling og springdans etter Jakob Kjersem, Olavs heimkomsthelsing, den siste ein vals tileigna Olav Skeidsvoll (1905-2000). Han kom heim frå Amerika i 1931/32  der bygdefolk laga ei tilstelling for å feire velkomsten. Og Peter L. Rypdal komponerte festvalsen.

Utgjevinga av notealbumet ”Vegvakteren” er kulturhistorie på sitt beste. God musikk prega av kvalitet og tradisjon blir gjort tilgjengeleg for nye generasjonar.

Konsertserien i samarbeid mellom Håvard Svendsrud og Norilds Musikk blei runda av på Systra med virtuosbesøk i slutten av november.

BB – KJELL OPSAL

Det var Øyvind Farmen, kåra til verdsmeister på trekkspel, som spelte både solo og duettar med Svendsrud.

Der var også gjesteinnslag med Knut Ivar Bøe-eleven Bendik André Berg frå Vestnes.
Dette var eit konsertprogram først og fremst med komposisjonar av italiensk/amerikanske Pietro Frosini (1885- 1951).
Han skapte eit konsertrepertoar med melodiar som ofte hadde rot i den italienske folkemusikken.

Med stor bravur opna dei to virtuosane med ’’Jolly Caballero” som er blant Frosinis mest kjende verk. Med dei to trekkspelmeistrane vart stemninga høgt løfta frå første nummer som blei etterfylgt av den vakre og melodiøse valsen ’’Vårserenade” i Anders Grøthe sitt arrangement.
Farmen var også ein glitrande solist i den gamle italienske klassikaren ’’Karneval i Venedig”.
”Den er arrangert for alle mulige instrument – unnateke stortromme”!

På trekkspel er dette eit favorittnummer bl.a. tolka av den store Toralf Tollefsen. Øyvind Farmen nytta Frosini sitt originale arrangement.
Med stor innleving fekk vi høyre også ’’Italiensk fantasi” framført av Håvard Svendsrud.

Vi høyrer ofte kommentaren ’’meister på alle mulige stilartar”! Han slo også til med ein novelty fox som var så populært for 100 år sidan.

Sikkert er det at publikum (fleire langvegsfarande) til fulle fekk oppleve meisterspel av to av dei beste – uansett nasjonalitet.

Fint var det også å få høyre 15 år gamle Bendik André Berg frå Vestnes som spelte to av Frosinis mest kjende, ’’Olive Blossoms” og bravurpolkaen ”Vel Viso”.

I alt har Håvard Svendsrud hatt opplegg og regi for fire konsertar denne hausten. Det er godt mulig at det kan bli fleire tilsvarande opplegg på nyåret der han tek med gjestemusikarar.

Den svenske trekkspelaren, songaren og komponisten Roland Cedermark er død 82 år gammal.
Han vart fødd i Härjedalen 23. april 1938 og døde 24. desember 2020 i Sigtuna utanfor Stockholm.

NORILDAVISA – KJELL OPSAL

Cedermark hadde eit stort publikum både i Sverige og Norge. Han turnerte mykje og spelte inn over 20 LP-plater som gjekk i store opplag.
I 1976 debuterte han på plate ”Lady be good” der han lanserte sin eigen stil og bygde opp ein artistprofil som appellerte til alle generasjonar.

Lanserte seg i Ransäter

Året etter var han i Ransäter og spelte plata over høgtalaranlegget i bilen. Han var ganske ukjent, men blei snart lagt merke til. Men at suksessen skulle bli så stor hadde han neppe sett for seg.
Under konsertering var han som regel åleine på scena, assistert at komp på playback, men spelte alltid solistisk på trekkspelet. Han sang attåt og la gjerne inn historier med spøkefulle poeng.
På repertoaret stod hans eigne verk, slik som ”Mosippan”, ”Sången til byn”(Sangen til bygda i Anne Marie Kviens versjon i Norge) og ”Varje dag är en gåva”.
Også mange av dei klassiske religiøse songane blei lansert på platene, bl.a. ”Pärleporten”.
Av den nordiske viseskatten hadde han sin fine versjon av ”Lilla vackre Anna”. Evert Taube stod ofte på programmet.

Dyktig på sitt instrument

Populariteten kunne overskygge trekkspelaren, men det skal vere sagt at han kunne sitt instrument. Ved fleire høve høyrde vi at han også meistra ”retta draget” på instrumentet.
At han blei så stor var først og fremst fordi han gjekk eigne vegar og framførte populærmusikk på sin originale måte.
Han var ein ettertrakta artist og vi fekk oppleve han på scena bl. a. i Ransäter, under Selbufestivalen, Belgiaden i Geiranger. Belgfesten i Molde, i Ørskog…

Sterk konsentrasjon

Eit særtrekk var at han var veldig tilbaketrekt og konsentrert før han skulle inn på scena. Fullt fokus på det han skulle presentere for publikum.
Til konsertane køyrde han oftast i sin store van der kona Gerd som regel var med.
Eit stort tap var det då ho døydde for nokre år sidan.
Siste tida var han svekka av sjukdom og sovna stilt inn på ein sjukeheim natt til julaftan.
Hans næraste sørgande er tre søner

Trekkspelmiljøet treng fargerike aktørar

Roland Cedermark var eit fargerikt innslag og ein framtredande dragspelsartist. Han nådde eit stort publikum, selde to millionar plater og var flittig gjest i radio og fjernsyn.
Det er nettopp slike originale og godt synlege aktørar vi treng i trekkspelmiljøet.

Den kjente trekkspillklubben Lindesnes Trekkspillklubb fra Kristiansand og omegn har under korona-perioden vært svært produktive. To CD-plater og en splitter ny DVD blir gitt ut no i starten av desember!
CD-platene inneholder eviggrønne melodier, både instrumentale og med sang.

På den nye DVD’en «Ein a åkke» blir vi kjent med både medlemmer og tilhengere av Lindesnes Trekkspillklubb. Det er ingen tvil om at trekspillklubben med sine konserter og sin aktivitet, har blitt et kulturelt fenomen som har gledet tusenvis av mennesker.

De får anerkjennelse både nasjonalt og internasjonalt. Men vet de å sette pris på betydningen av dette arbeidet lokalt?

Ingen ting i 2020, men i 2021 satsar ein optimistisk på både landskappleik og landfestival i gammaldans.
FolkOrg har lagt kappleiken til Rjukan 23. – 27. juni.
Landsfestivalen blir arrangert på Vågå 4. – 8. august.
I 2022 og 2023 blir det landskappleik i Lom og på Gol.
Til landsfestivalen er det ikkje klar nokon arrangør etter 2021.